Onderweg naar Arnhem om aldaar de honderdste
verjaardag van mevrouw Nijenhuis-Dodenbier te vieren, kwamen wij terecht in een
onheilspellende file. Om toch nog op tijd voor de receptie te komen, besloten
we via secundaire wegen onze reis te vervolgen. Dat begon heel nostalgisch.
Plotseling dacht ik een plek te herkennen waar ik als vijf- of zesjarige
tijdens het intreden van de schemering eens een stoet van verschillende dieren
de rijweg had zien oversteken: konijnen, eekhoorntjes, wilde zwijnen en herten.
Zoiets kan natuurlijk net zo goed een herinnering aan een droom zijn geweest.
Maar toch… Groter nog was mijn verbazing
toen we niet veel later een groot bord aan de kant van de weg zagen waarop werd
aangegeven dat Het Belgenmonument zich in de onmiddellijke nabijheid bevond.
Van de Ginkelse heide wist ik een en ander. Dat zich er een schaapskooi bevond
en dat op die plek in september 1944 in het kader van operatie Market Garden duizenden
parachutisten van de Airborne Divisie waren gedropt. Maar van dat
Belgenmonument keek ik op.
Het is een monument met weinig
pretentie. Midden op de heide bevinden zich twee op elkaar gestapelde
zwerfkeien die herinneren aan Vluchtoord Ede. Hier werden tijdens de eerste
Wereldoorlog bijna zesduizend Belgische vluchtelingen opgevangen. Op de steen
een plaquette met de nuchtere constatering:
DEZE ZWERFSTEEN IN EDE
DOET
ONS DENKEN AAN HET
VERLEDEN
Natuurlijk valt het aantal vluchtelingen dat de
Gemeente Ede tussen 1914 en 1918 opving in het niet bij het totaal van een
miljoen dat destijds zijn heil in Nederland zocht. Maar als je je realiseert
dat het inwoneraantal van de gemeente Ede destijds schommelde tussen de zes- en
zevenduizend, wordt dit monument plotseling erg actueel. Bovendien was het
vluchtoord op papier berekend op tienduizend inwoners.
Op Wikipedia lees ik nog dat het kamp, bestaande uit
barakken, een volledig dorp was, compleet met een school, hospitaal, winkel,
werkplaatsen en een kerk. En dat het kamp na de oorlog, in 1918, werd afgebroken:
‘Veel van het materiaal werd door de Belgen meegenomen voor de wederopbouw van
hun land.’
