Eugen Ruge / In tijden van afnemend licht *****

Door Willem van Zadelhoff

Aan de hand van vier generaties van een familie beschrijft Ruge een halve eeuw Duitse geschiedenis. Wilhelm en Charlotte Powileit moeten in de jaren dertig vanwege hun communistische sympathieën Nazi-Duitsland ontvluchten. Kurt en Werner Umnitzer, Charlotte’s zonen uit een eerder huwelijk, komen in de Sovjet-Unie terecht. Nadat ze kritiek hebben geuit op het buitenlandbeleid van kameraad Stalin belanden ze in een strafkamp. Werner sterft er, Kurt overleeft.  Na twintig jaar keert hij samen met zijn Russische vrouw Irina en hun zoon Alexander terug naar wat inmiddels de DDR is geworden. Wilhelm en Charlotte Powileit bekleden inmiddels hoge posities binnen de partij.

In een heldere en soms bijna zakelijke stijl vertelt Ruge over de wederwaardigheden van de families Powileit en Umnitzer in het naoorlogse, socialistische Duitsland. Zijn personages zijn geen helden. Ze hebben misschien wel kritiek op het systeem maar hebben niet de moed of de kracht zich er tegen te verzetten. En juist doordat hij ze laat zien in hun dagelijkse beslommeringen worden het mensen van vlees en bloed. Ruge velt geen oordelen, hij laat zien en hij doet dat niet zonder humor.

Centraal staat de viering van Wilhelms negentigste verjaardag op 1 oktober 1989. De DDR loopt op zijn laatste benen. Alexander, de kleinzoon is die ochtend naar het Westen gevlucht en het negentigjarige jubilaris zingt met bevende stem en tegen beter weten in: ‘De partij, de partij heeft altijd gelijk…’

In tijden van afnemend licht waarmee Ruge in 2011 de Deutscher Buchpreis won, is een perfect gecomponeerde roman over een halve eeuw Duitse geschiedenis. Nauwelijks te geloven dat hier een debutant aan het woord is.

Eugen Ruge: In tijden van afnemend licht

Uit het Duits vertaald door Josephine Rijnaarts (oorspronkelijke titel: In Zeiten des abnehmenden Lichts)

Uitgever: De Geus/Amsterdam

352 pag. 22,50 euro 

Deze tekst werd eerder gepubliceerd in De Standaard der Letteren van vrijdag 21 september 2012