19-12-2014

Over Johann Holtrop van Rainald Goetz


Rainald Goetz

Op Johann Holtrop was ik al voorbereid. Ruim voordat de vertaling van deze roman het licht zag, verscheen bij uitgeverij Leesmagazijn al een interview met auteur Rainald Goetz door Ijoma Mangold & Moritz von Uslar (inderdaad de man van Deutschboden): Woede en Energie. Dat lezen zorgde al voor een verwarrende ervaring.

Thomas Middelhoff in de rechtszaal

Dat hij Holtrop modelleerde naar de Duitse corporate manager Thomas Middelhoff geeft hij ronduit toe. Toch reageert hij ontkennend als ze hem confronteren met de kritiek dat hij minachting voor de hoofdpersoon en de mensheid zou hebben:

'Ja, maar dat vind ik volslagen onzin....En wanneer je van nature extreem anders bent dan dit Holtrop-boek, omdat je op de een of andere manier voortdurend kronkelt als een slijmbal, tacticus, apparatsjik. Wanneer je dat zo openlijk voorgeschoteld krijgt in deze roman, ontstaat er een zekere aversie bij de criticus en komen er hatelijke recensies naar boeven: goed.'

Ik geloof dat Goetz de waarheid spreekt. Daarvoor hoef je alleen maar het boek te lezen. En het einde - ik zal het niet verklappen - straalt op een bepaalde manier toch nog een soort hoop uit.

Johann Holtrop... Wat een roman. Niet eerder zag ik ons kapitalistisch systeem zo van binnenuit beschreven. De pogingen van CEO Holtrop om zichzelf te handhaven in de hogere echelons van het bedrijfsleven doen nog het meest denken aan een doodsstrijd.

Je bent geneigd het een rotboek te noemen omdat het stuk voor stuk ellendige mensen beschrijft die zich proberen overeind te houden in een wereld waarmee ze totaal geen binding meer hebben. Ik moest denken aan een gedicht van Gerard Reve:

Literatuur

Gevraagd naar zijn opinie over het jongste prachtboek 'De avonden'
zeide eens de oude schrijver Nescio:
'Dat boek? Dat is geen boek: dat is een onboek.!
'Toch pakt het je wel aan, Pappie,' wierp zijn vrouw hem tegen.
'Dat is zo,' gaf hij toe. 'Net als de cholera.'

Maar Rainald Goetz gaat nog een stap verder dan Reve in De avonden: Johann Holtrop doet niet denken aan aan een verschrikkelijke ziekte, het beschrijft zo'n ziekte, is zelf zo'n ziekte geworden. Het is niet altijd een onverdeeld genoegen deze roman te lezen maar dat neemt niet weg dat het een zeer noodzakelijk boek is dat iedereen zou moeten lezen.
Is het toeval dat ongeveer gelijktijdig met de verschijning van de vertaling het Landgericht Essen Thomas Middelhoff veroordeelde tot een gevangenisstraf van drie jaar wegens belastingontduiking en oplichting? Hij werd na afloop van de rechtszaak onmiddellijk in de boeien geslagen omdat de rechters van oordeel waren dat hij vluchtgevaarlijk was.






Geen opmerkingen: